Jak działa PARTITION BY w języku SQL? Przykłady zastosowania

Pracując z bazami danych, często spotykam się z potrzebą wykonywania operacji na podzbiorach danych. W takich sytuacjach niezwykle przydatna okazuje się klauzula PARTITION BY w SQL. Dzięki niej mogę podzielić dane na grupy i wykonywać na nich funkcje analityczne.

Co to jest PARTITION BY?

Klauzula PARTITION BY działa podobnie do GROUP BY, ale z jedną istotną różnicą – zamiast grupować całe zapytanie, tworzy podziały w ramach wyniku i zachowuje oryginalne wiersze. To oznacza, że funkcje okna mogą operować w obrębie takich podzbiorów, zamiast przekształcać całą tabelę w pojedynczy wynik na grupę.

Jak działa PARTITION BY w języku SQL?

Składnia PARTITION BY jest stosowana głównie z funkcjami analitycznymi (okna), takimi jak:

• ROW_NUMBER() – przypisuje numer kolejny w ramach danej grupy.
• RANK() – przypisuje pozycję w rankingu, pozwalając na równorzędne lokaty.
• DENSE_RANK() – działa jak RANK(), ale nie zostawia luk w numeracji.
• SUM(), AVG(), COUNT() – pozwalają sumować, średniować czy liczyć w ramach grupy.

Ogólna składnia wygląda tak:

SELECT 
    kolumna,
    funkcja_analityczna() OVER (PARTITION BY kolumna_podziałowa ORDER BY kolumna_sortowania) AS alias
FROM tabela;

Przykłady zastosowania PARTITION BY

Aby lepiej zrozumieć działanie tej klauzuli, pokażę kilka przykładów.

Przypisanie numerów kolejnych w ramach grupy

Załóżmy, że w bazie mamy tabelę zamówienia:

id	klient	kwota
1	Alice	100
2	Bob	200
3	Alice	150
4	Bob	300

Chcę przypisać każdemu zamówieniu numer w ramach danego klienta:

SELECT 
    id,
    klient,
    kwota,
    ROW_NUMBER() OVER (PARTITION BY klient ORDER BY kwota DESC) AS numer_w_grupie
FROM zamówienia;

Wynik:

id	klient	kwota	numer_w_grupie
4	Bob	300	1
2	Bob	200	2
3	Alice	150	1
1	Alice	100	2

Sumowanie wartości w ramach grup

Teraz chcę obliczyć łączną wartość zamówień dla każdego klienta.

SELECT 
    id,
    klient,
    kwota,
    SUM(kwota) OVER (PARTITION BY klient) AS suma_klienta
FROM zamówienia;

Wynik:

id	klient	kwota	suma_klienta
1	Alice	100	250
3	Alice	150	250
2	Bob	200	500
4	Bob	300	500

PARTITION BY a GROUP BY – kluczowe różnice

Często pojawia się pytanie, czym różni się PARTITION BY od GROUP BY. Oto najważniejsze różnice:

1. GROUP BY powoduje agregację – zwraca jedną wartość na każdą grupę.
2. PARTITION BY działa w ramach funkcji okna, co pozwala na zachowanie oryginalnych wierszy.
3. Użycie GROUP BY wymaga często HAVING, natomiast PARTITION BY pozwala na filtrowanie wyników w bardziej elastyczny sposób.

Kiedy warto używać PARTITION BY?

Z mojego doświadczenia wynika, że PARTITION BY sprawdza się szczególnie w przypadkach takich jak:

• Rankingowanie danych w ramach grup.
• Sumowanie i liczenie rekordów bez utraty szczegółowości.
• Obliczanie udziałów procentowych w obrębie kategorii.
• Znajdowanie wartości minimalnych, maksymalnych czy średnich w grupach.

Podsumowanie

Klauzula PARTITION BY to potężne narzędzie w SQL, które pozwala na efektywne operacje na podzbiorach danych bez utraty szczegółowości rekordów. Dzięki funkcjom analitycznym mogę analizować i wyciągać bardziej precyzyjne informacje z bazy danych. Jego wykorzystanie znacząco upraszcza złożone zapytania i zwiększa możliwości analityczne w SQL.

 

Inny ciekawy artykuł:

Jak działa LAST_VALUE w języku SQL? Przykłady zastosowania